Convenzione per l’allestimento della cappella di San Sebastianonel duomo di Urbino
Issue Date
November 9, 1557
Chronology
XVI sec.
Content
1557, 9 novembre
Commento
Il notaio Giulio Corvino nel palazzo episcopale di Urbino stipula una convenzione con Benedetto, Guido e Oriana Bonaventura (quest’ultima rappresentata dalla nonna Teodora), figli di Antonio Bonaventura per l’allestimento della cappella di San Sebastiano in duomo come disposto dal padre nel suo testamento. Guido e Benedetto si accordano con Ambrogio Barocci, padre di Federico, ancora minorenne, cui promettono di pagare 50 fiorini in tre rate per l’esecuzione della pala d’altare della cappella in oggetto. Il compenso verrà corrisposto nel modo seguente: 17 fiorini da parte di ciascuno al principio del lavoro, 17 a metà dell’opera e il resto al compimento. L’accordo prevede che la pala, una volta ultimata, venga stimata da alcuni periti; in base al loro giudizio, se l’opera non dovesse rispondere alle aspettative, il saldo non avrebbe raggiunto i 100 fiorini. Il documento, edito da Lazzari nell’Ottocento, quindi dato per non più rintracciabile, è ora nuovamente trascritto in Barocci ritrovato 2020, p. 76. Alla stipula dell’atto è presente il vescovo di Urbino Felice Tiranni, di cui i biografi (vedi 1590-1591 e 1672) ricordano un ritratto eseguito da Barocci. Il notaio Giulio Corvino è il medesimo con cui verrà stipulato il contratto per l’esecuzione del Perdono di Assisi (vedi 1571, 11 ottobre). [Anna Maria Ambrosini, Camilla Colzani]
Trascrizione
«In Dei Nomine amen. Anno a nativitate Domini 1557 indictione 15, tempore pontificatus pontificis domini Pauli papae quarti, die vero nona mensis novembris. Actum Urbini in palatio episcopali in mansione superiori versus plateam magnam inter mansiones praepositurae et alias mansiones dicti palatii positi in contrata plateae magnae inter stratam publicam, bona canonica, bona domini Iulii Fulcherii de Urbino et alia latera, ibidem presentibus domino Barnaba sacrista episcopatus quondam Thomae clerico et domino Marotto de Marottis layco Urbinensi testibus ad hec vocatis etc.
Cum sit quod nobilis dominus Antonius de Bonaventuris de Urbino in suo ultimo solemni et de iure valido testamento legaverit et reliquerit florenos centum monetae veteris expendendos et errogandos per suos heredes in conficiendo et confici ac dipingi unam tabulam faciendo ad altare capelle sancti Sebastiani in ecclesia cathedrali Urbinensi cum omnibus suis figuris, ornamentis et furnimentis, ut in dicto testamento et legato desuper facto manu ser Guidi Sanctinelli de Urbino seu alterius notarii de eo rogati etc. contineri et apparere dicitur etc.; et sit quod de presente dominus Benedictus filius et heres pro eius rata et dimidia dicti domini Antonii, cupiat et velit voluntatem et mandatum dicti domini Antonii eius patris adimplere, propterea personaliter constitutus coram reverendissimo domino domino Felice Tyranno de Callio, Dei et apostolice sedis gratia episcopo Urbinensi, dictis testibus et me notario etc.; dominus Benedictus predictus ac etiam dominus Guido de Bonaventuriis de Urbino, ut mandatarius domine Thaeodore, relicte quondam domini Baptiste, domini Antonii praedicti, et ave ac tutricis dominae Auriane, filie et heredis domini Antonii, domini Baptiste predicti, et pro qua de rato promisit etc., alias etc., promiserunt et convenerunt ser Ambrosio Barotio de Urbino, presenti et acceptanti ac conducenti vice et nomine Federici eius filii, ad faciendum et pingendum dictam tabulam cum omnibus et singulis ac quibuscumque suis figuris, ornamentis et furnimentis opportunis et indigentiis pro dicta tabulam bene et pulcher [scil. pulchre] fienda inter voluntatem dicti domini Antonii testatoris et tenorem ac formam dicti legati. Et eidem ser Ambrosio dictus dominus Benedictus pro se et suis heredibus, omni exceptione iuris et facti penitus remota, dare et solvere promisit etc. dicto ser Ambrosio, ut supra presenti etc., florenos quinquaginta eiusdem monete veteris de bonis 40 pro quolibet floreno in tribus solutionibus et paghamentis, pro rata sibi tangenti de dicto legato, ut supra facto, dummodo non molestetur a fratre Antonio [***] de Gualdo commissario et exactori apostolico super legatis piis etc.; et si foret artatus ad solvendum aliquid de dicto legato ab ipso domino commissario, quod totum illud quod solverit dicto domino commissario computetur in dictis 50 florenis hoc modo et in terminis infrascriptis , videlicet florenos decem septem ad omnem terminum et petitionem dicti ser Ambrosii et ante inchoationem dicte tabule causa emendi telas, tabulas, colores et alias res utiles, necessarias et oportunas pro dicta tabula facienda, et alios decem septem florenos in medio dicti operis et cum medietas dicte tabule facta fuerit, et ressiduum in fine operis et cum finita et completa fuerit tabula predicta per dictum Federicum. Et alios quinquaginta florenos idem dominus Guido mandatarius predictus et cum promissione de rato, ut supra, promisit dare dicto ser Ambrosio in terminis et solutionibus predictis, videlicet florenos 17 ante inchoationem et alios decem septem florenos in medio et ressiduum in fine dicte tabule, dummodo dicta domina Theodora tutrix predicta non molestetur a dicto domino commissario occasione dictorum 50 florenorum et legati predicti etc. Pro quibus quidem quinquaginta florenis ut supra dandis et solvendis, idem dominus Benedictus voluit posse cogi realiter et personaliter a dicto ser Ambrosio dicto nomine etc., et idem voluit dictus dominus Guido mandatarius predictus dicto nomine etc., et versa vice dictus ser Ambrosius promisit et convenit dicto domino Benedicto et domino Guidoni mandatario prefato, presentibus et acceptantibus etc., facere et curare ita et taliter cum effectu etc. quod dictus Federicus bene et diligenter faciet et pinget ac colorabit dictam tabulam cum omnibus suis furnimentis et indigentiis atque ornamentis requisitis et oportunis pro dicta tabula bene et pulcra facienda, omnibus et singulis suis et dicti sui filii laboribus, opera, industria et expensis etc., et cum pacto apposito in presenti instrumento et solemni stipulatione hinc inde interveniente valato, quod, finita et completa dicta tabula, ipsa tabula et dictum opus sic finitum et completum debeat extimari, videri et apretiari per duos vel tres viros probos in arte peritos et a dictis contrahentibus communiter elligendos; et si per dictos homines dictum et iudicatum fuerit valore dictis centum florenis et ultra, quod dictus Ser Ambrosius una cum dicto eius filio debeat stare tacitus et contentus dictis centum florenis; et si per dictos homines extimatum fuerit esse minoris pretii et extimationis dictorum centum florenorum, quod debeat habere dictus ser Ambrosius una cum dicto eius filio illud minus quod dictum et iudicatum atque extimatum fuerit opus et tabula predicta valore per dictos homines etc. Et ita convenerunt etc., exceptis etc., que omnia etc., iurantes etc., sub pena etc., obligantes etc., rogantes etc., et extendatur etc.
Et ego Iulius Corvinus notarius qui supra rogatus scripsi et publicavi.»
Commento
Il notaio Giulio Corvino nel palazzo episcopale di Urbino stipula una convenzione con Benedetto, Guido e Oriana Bonaventura (quest’ultima rappresentata dalla nonna Teodora), figli di Antonio Bonaventura per l’allestimento della cappella di San Sebastiano in duomo come disposto dal padre nel suo testamento. Guido e Benedetto si accordano con Ambrogio Barocci, padre di Federico, ancora minorenne, cui promettono di pagare 50 fiorini in tre rate per l’esecuzione della pala d’altare della cappella in oggetto. Il compenso verrà corrisposto nel modo seguente: 17 fiorini da parte di ciascuno al principio del lavoro, 17 a metà dell’opera e il resto al compimento. L’accordo prevede che la pala, una volta ultimata, venga stimata da alcuni periti; in base al loro giudizio, se l’opera non dovesse rispondere alle aspettative, il saldo non avrebbe raggiunto i 100 fiorini. Il documento, edito da Lazzari nell’Ottocento, quindi dato per non più rintracciabile, è ora nuovamente trascritto in Barocci ritrovato 2020, p. 76. Alla stipula dell’atto è presente il vescovo di Urbino Felice Tiranni, di cui i biografi (vedi 1590-1591 e 1672) ricordano un ritratto eseguito da Barocci. Il notaio Giulio Corvino è il medesimo con cui verrà stipulato il contratto per l’esecuzione del Perdono di Assisi (vedi 1571, 11 ottobre). [Anna Maria Ambrosini, Camilla Colzani]
Trascrizione
«In Dei Nomine amen. Anno a nativitate Domini 1557 indictione 15, tempore pontificatus pontificis domini Pauli papae quarti, die vero nona mensis novembris. Actum Urbini in palatio episcopali in mansione superiori versus plateam magnam inter mansiones praepositurae et alias mansiones dicti palatii positi in contrata plateae magnae inter stratam publicam, bona canonica, bona domini Iulii Fulcherii de Urbino et alia latera, ibidem presentibus domino Barnaba sacrista episcopatus quondam Thomae clerico et domino Marotto de Marottis layco Urbinensi testibus ad hec vocatis etc.
Cum sit quod nobilis dominus Antonius de Bonaventuris de Urbino in suo ultimo solemni et de iure valido testamento legaverit et reliquerit florenos centum monetae veteris expendendos et errogandos per suos heredes in conficiendo et confici ac dipingi unam tabulam faciendo ad altare capelle sancti Sebastiani in ecclesia cathedrali Urbinensi cum omnibus suis figuris, ornamentis et furnimentis, ut in dicto testamento et legato desuper facto manu ser Guidi Sanctinelli de Urbino seu alterius notarii de eo rogati etc. contineri et apparere dicitur etc.; et sit quod de presente dominus Benedictus filius et heres pro eius rata et dimidia dicti domini Antonii, cupiat et velit voluntatem et mandatum dicti domini Antonii eius patris adimplere, propterea personaliter constitutus coram reverendissimo domino domino Felice Tyranno de Callio, Dei et apostolice sedis gratia episcopo Urbinensi, dictis testibus et me notario etc.; dominus Benedictus predictus ac etiam dominus Guido de Bonaventuriis de Urbino, ut mandatarius domine Thaeodore, relicte quondam domini Baptiste, domini Antonii praedicti, et ave ac tutricis dominae Auriane, filie et heredis domini Antonii, domini Baptiste predicti, et pro qua de rato promisit etc., alias etc., promiserunt et convenerunt ser Ambrosio Barotio de Urbino, presenti et acceptanti ac conducenti vice et nomine Federici eius filii, ad faciendum et pingendum dictam tabulam cum omnibus et singulis ac quibuscumque suis figuris, ornamentis et furnimentis opportunis et indigentiis pro dicta tabulam bene et pulcher [scil. pulchre] fienda inter voluntatem dicti domini Antonii testatoris et tenorem ac formam dicti legati. Et eidem ser Ambrosio dictus dominus Benedictus pro se et suis heredibus, omni exceptione iuris et facti penitus remota, dare et solvere promisit etc. dicto ser Ambrosio, ut supra presenti etc., florenos quinquaginta eiusdem monete veteris de bonis 40 pro quolibet floreno in tribus solutionibus et paghamentis, pro rata sibi tangenti de dicto legato, ut supra facto, dummodo non molestetur a fratre Antonio [***] de Gualdo commissario et exactori apostolico super legatis piis etc.; et si foret artatus ad solvendum aliquid de dicto legato ab ipso domino commissario, quod totum illud quod solverit dicto domino commissario computetur in dictis 50 florenis hoc modo et in terminis infrascriptis , videlicet florenos decem septem ad omnem terminum et petitionem dicti ser Ambrosii et ante inchoationem dicte tabule causa emendi telas, tabulas, colores et alias res utiles, necessarias et oportunas pro dicta tabula facienda, et alios decem septem florenos in medio dicti operis et cum medietas dicte tabule facta fuerit, et ressiduum in fine operis et cum finita et completa fuerit tabula predicta per dictum Federicum. Et alios quinquaginta florenos idem dominus Guido mandatarius predictus et cum promissione de rato, ut supra, promisit dare dicto ser Ambrosio in terminis et solutionibus predictis, videlicet florenos 17 ante inchoationem et alios decem septem florenos in medio et ressiduum in fine dicte tabule, dummodo dicta domina Theodora tutrix predicta non molestetur a dicto domino commissario occasione dictorum 50 florenorum et legati predicti etc. Pro quibus quidem quinquaginta florenis ut supra dandis et solvendis, idem dominus Benedictus voluit posse cogi realiter et personaliter a dicto ser Ambrosio dicto nomine etc., et idem voluit dictus dominus Guido mandatarius predictus dicto nomine etc., et versa vice dictus ser Ambrosius promisit et convenit dicto domino Benedicto et domino Guidoni mandatario prefato, presentibus et acceptantibus etc., facere et curare ita et taliter cum effectu etc. quod dictus Federicus bene et diligenter faciet et pinget ac colorabit dictam tabulam cum omnibus suis furnimentis et indigentiis atque ornamentis requisitis et oportunis pro dicta tabula bene et pulcra facienda, omnibus et singulis suis et dicti sui filii laboribus, opera, industria et expensis etc., et cum pacto apposito in presenti instrumento et solemni stipulatione hinc inde interveniente valato, quod, finita et completa dicta tabula, ipsa tabula et dictum opus sic finitum et completum debeat extimari, videri et apretiari per duos vel tres viros probos in arte peritos et a dictis contrahentibus communiter elligendos; et si per dictos homines dictum et iudicatum fuerit valore dictis centum florenis et ultra, quod dictus Ser Ambrosius una cum dicto eius filio debeat stare tacitus et contentus dictis centum florenis; et si per dictos homines extimatum fuerit esse minoris pretii et extimationis dictorum centum florenorum, quod debeat habere dictus ser Ambrosius una cum dicto eius filio illud minus quod dictum et iudicatum atque extimatum fuerit opus et tabula predicta valore per dictos homines etc. Et ita convenerunt etc., exceptis etc., que omnia etc., iurantes etc., sub pena etc., obligantes etc., rogantes etc., et extendatur etc.
Et ego Iulius Corvinus notarius qui supra rogatus scripsi et publicavi.»
Archivist's notes
Coll. ASU, Fondo Notarile, Giulio Corvini, N. 739, Div. I, cas. 30, Novembre 1557-Ottobre 1558, ff. 7r-9v
Bibl. A. Lazzari, Memorie d’alcuni più celebri pittori di Urbino, Urbino 1800; Barocci ritrovato. Il restauro del Martirio di san Sebastiano, a cura di L. Baroni, Milano 2020
Bibl. A. Lazzari, Memorie d’alcuni più celebri pittori di Urbino, Urbino 1800; Barocci ritrovato. Il restauro del Martirio di san Sebastiano, a cura di L. Baroni, Milano 2020
Physical type
Foglio
Preservation status
Buono
Language
Italiano
Project
Keywords
Giulio Corvino
Paolo IV
Guido Santinelli
Benedetto Bonaventura
Battista Bonaventura
Guido Bonaventura
Oriana Bonaventura
Teodora Bonaventura
Antonio Bonaventura
Felice Tiranni
Ambrogio Barocci
Fra Antonio
Giulio Fulcherio
Barnaba di Tommaso
Marotto de Marottis
Project